Ngành tài chính ngân hàng (TC-NH) trên toàn cầu và tại Việt Nam đang trải qua một cuộc cách mạng thầm lặng nhưng đầy sức mạnh, được thúc đẩy bởi trí tuệ nhân tạo (AI). Nếu trước đây, chúng ta quen với AI qua các ứng dụng chatbot hỗ trợ khách hàng, hệ thống phát hiện gian lận hoặc chấm điểm tín dụng tự động, thì năm 2025 đánh dấu sự xuất hiện của một thế hệ AI tiến bộ hơn: AI Agents (Tác nhân số). Không còn là những công cụ tự động hóa thông thường, chúng là những thực thể số thông minh, tự chủ, có khả năng thay đổi sâu sắc cách ngành hoạt động.

Từ tự động hóa đến trí tuệ tự chủ

Trong nhiều năm, AI đã giúp ngành Tài Chính Ngân Hàng (TC-NH) tối ưu hóa các quy trình, giảm chi phí và cải thiện trải nghiệm của khách hàng. Các hệ thống chống gian lận dựa trên AI đã giúp các ngân hàng tiết kiệm hàng tỷ đô la, trong khi chatbot và trợ lý ảo giải quyết hàng triệu yêu cầu từ khách hàng. Tuy nhiên, những ứng dụng này phần lớn vẫn hoạt động dựa trên các quy tắc hoặc mô hình được lập trình trước.

AI Agents đánh dấu một bước tiến vượt bậc. Chúng là những chương trình phần mềm có khả năng nhận biết môi trường hoạt động, tự đưa ra quyết định, thực hiện hành động và học hỏi để đạt được các mục tiêu cụ thể mà không cần sự can thiệp liên tục của con người. Hãy hình dung một đội ngũ chuyên gia tài chính số hoạt động không ngừng nghỉ 24/7, đó chính là tương lai mà AI Agents mang lại.

Ứng dụng đột phá của AI Agents trong tài chính ngân hàng

Tính tự chủ và thông minh của AI Agents mở ra vô vàn ứng dụng tiềm năng, biến những ý tưởng trước đây chỉ là mơ ước thành hiện thực trong ngành Tài Chính Ngân Hàng (TC-NH):

• Tư vấn tài chính siêu cá nhân hóa: AI Agents có khả năng phân tích sâu sắc dữ liệu tài chính cá nhân, mục tiêu, mức độ chấp nhận rủi ro và biến động thị trường theo thời gian thực để đưa ra lời khuyên đầu tư, tiết kiệm hoặc quản lý nợ một cách chủ động và phù hợp nhất cho từng khách hàng – vượt xa khả năng của các robo-advisor hiện tại.
• Quản lý danh mục đầu tư tự động: Các Agents có thể tự động theo dõi thị trường, đánh giá rủi ro, điều chỉnh danh mục và thậm chí thực hiện giao dịch mua bán chứng khoán dựa trên chiến lược đã được xác định trước, tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro.
• Phát hiện gian lận và an ninh chủ động: Thay vì chỉ đưa ra cảnh báo, AI Agents có thể phân tích các mô hình giao dịch phức tạp, hành vi bất thường của người dùng trên nhiều kênh, phát hiện các cuộc tấn công tinh vi và tự động thực hiện các biện pháp ngăn chặn ngay lập tức như khóa tài khoản tạm thời, yêu cầu xác thực bổ sung.
• Quản lý rủi ro thông minh: Agents có khả năng liên tục quét và phân tích số lượng lớn dữ liệu (tin tức thị trường, dữ liệu kinh tế vĩ mô, thay đổi quy định, thậm chí cả tin tức địa chính trị) để dự đoán các rủi ro tiềm ẩn (tín dụng, thị trường, hoạt động) và đề xuất hoặc tự động triển khai các biện pháp giảm thiểu rủi ro.
• Tuân thủ và báo cáo tự động: Việc đảm bảo tuân thủ các quy định ngày càng phức tạp trở nên dễ dàng hơn nhờ AI Agents có thể giám sát giao dịch, quy trình nội bộ theo thời gian thực và tự động tạo ra các báo cáo tuân thủ chi tiết, chính xác.
• Dịch vụ khách hàng đa kênh thông minh: Vượt trội hơn chatbot, AI Agents có thể xử lý các yêu cầu phức tạp của khách hàng, thực hiện giao dịch thay mặt họ, cung cấp hỗ trợ cá nhân hóa và thậm chí chủ động liên hệ với khách hàng khi phát hiện vấn đề hoặc cơ hội tiềm năng.
• Tối ưu hóa vận hành back-office: Các Agents có thể tự động hóa các quy trình nghiệp vụ phức tạp ở hậu trường, tương tác với nhiều hệ thống khác nhau, xử lý tài liệu, đối chiếu dữ liệu, giúp giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Thách thức và cơ hội tại Việt Nam

Thị trường Tài Chính Ngân Hàng (TC-NH) Việt Nam, đang trong giai đoạn số hóa mạnh mẽ, có cơ hội lớn để ứng dụng AI Agents. Các ngân hàng Việt Nam vào năm 2025 đang tích cực thử nghiệm và triển khai các giải pháp AI thế hệ mới này để tăng cường khả năng cạnh tranh, cải thiện trải nghiệm khách hàng và tối ưu hóa chi phí. Ứng dụng AI Agents có thể giúp giải quyết các vấn đề cụ thể như phổ cập tài chính bằng cách cung cấp dịch vụ tư vấn chi phí thấp cho một lượng lớn khách hàng.

Tuy nhiên, những thách thức cũng không hề nhỏ. Đảm bảo an ninh mạng cho các Agents tự chủ, bảo vệ dữ liệu cá nhân, giải quyết các vấn đề đạo đức (thiên vị trong thuật toán, trách nhiệm giải trình khi Agent mắc lỗi), xây dựng khung pháp lý phù hợp và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là những vấn đề cấp bách cần được các nhà quản lý và lãnh đạo ngân hàng tại Việt Nam quan tâm giải quyết.

Hướng tới tương lai

AI Agents không phải là điểm dừng, mà là một chương mới trong hành trình ứng dụng AI của ngành tài chính ngân hàng. Trong tương lai gần, chúng ta có thể thấy các hệ thống đa tác tử, nơi nhiều AI Agents cộng tác với nhau để giải quyết các vấn đề phức tạp hơn.

Rõ ràng, AI Agents đang mở ra một kỷ nguyên mới đầy tiềm năng cho ngành Tài Chính Ngân Hàng (TC-NH). Chúng hứa hẹn mang lại hiệu quả vượt trội, mức độ cá nhân hóa sâu sắc và khả năng đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu chính xác hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng này, việc đầu tư chiến lược, quản lý rủi ro hiệu quả và xây dựng các khuôn khổ đạo đức, pháp lý vững chắc là điều kiện tiên quyết, đặc biệt trong bối cảnh năng động của thị trường Việt Nam trong tương lai gần.

“Sự khác biệt của thế hệ AI mới không nằm ở việc thay thế con người, mà ở khả năng tự suy nghĩ, tự phối hợp và tự thích ứng – điều này buộc các tổ chức tài chính phải cấu trúc lại toàn bộ cách thức ra quyết định. Vấn đề không còn là liệu ngân hàng có nên ứng dụng AI Agents hay không, mà là khi nào, ở đâu và với đối tác nào – bởi vì chậm chân có nghĩa là bỏ lỡ cả một chu kỳ đổi mới.”